قەیرانی خەرجی مووچەی کەرتی گشتیی لە عێراق گەیشتووەتە ئاستێکی مەترسیدار

ئاڤا نیوز

شارەزایەکی ئابووری ڕایدەگەیێنێت، قەیرانی خەرجی مووچەی کەرتی گشتیی لە عێراق گەیشتووەتە ئاستێکی مەترسیدار و جێگەی نیگەرانیی دامەزراوە ئابوورییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکانە، بەپێی دوایین ئامارەکانیش، کۆی گشتیی مووچەی فەرمانبەرانی کەرتی حکومی بۆ یەکەمجار 60 تریلیۆن دیناری عێراقی تێپەڕاندووە، کە دەکاتە نزیکەی 40%ـی کۆی خەرجییەکانی دەوڵەت.

وێنە گەورەکە: تەرخانکردنی مووچە لە کەرتی گشتیی بە ڕێژەیەکی بەرچاو زیادیکردووە، ئەم زیادبوونەش بارگرانییەکی گەورە لەسەر هەر حکومەتێک دروست دەکات و کاریگەریی ڕاستەوخۆی لەسەر بەردەوامیی خەرجییە گشتییەکان و سەرچاوە داراییەکانی دەوڵەت دەبێت.

لێدوانی فەرمی: مەنار عوبەیدی، سەرۆکی دامەزراوەی عێراقی ئاییندە بۆ توێژینەوە و ڕاوێژی ئابووری، بە ئاڤا میدیای ڕاگەیاند: ئەم بارگرانییە زیاتر دەبێت کاتێک مووچەی خانەنشینان، دەرماڵەی چاودێریی کۆمەڵایەتی و پاڵپشتیی وەزارەتە "خزمەتگوزارییەکان" وەک کارەبا و پیشەسازی، کە دەبوو خۆبژێو بن، بۆ زیاد بکرێت. بەمەش، کۆی گشتیی خەرجییەکان بۆ مووچە و یارمەتییەکان ساڵانە دەگاتە سەروو 100 تریلیۆن دینار، واتە زیاتر لە 70%ـی خەرجی گشتیی وڵات.

هۆکارە زانراوەکان: بە گوتەی عوبەیدی، کێشەکە تەنها لە قەبارەی ئەم خەرجییانەدا نییە، بەڵکو لە ڕێژەی گەشەسەندنی ساڵانەیاندایە. سەرەڕای هۆشدارییە بەردەوامەکان بۆ کۆنترۆڵکردنی دامەزراندن و هاندانی کەرتی تایبەت، حکومەتە یەک لەدوای یەکەکانی عێراق لەژێر گوشاری جەماوەریدا بەردەوام بوون لەسەر زیادکردنی دامەزراندن لە کەرتی گشتیدا، ئەمەش هەڕەشە لە داهاتووی دارایی وڵات دەکات.

چارەسەرەکان: ئەو شارەزا ئابوورییە پێیوایە ئەگەر ڕێوشوێنی خێرا و ڕیشەیی نەگیرێتەبەر، قەیرانەکە قووڵتر دەبێتەوە. لەم چوارچێوەیەدا، چەند چارەسەرێک پێشنیاز دەکات، لەوانە:

1.    کۆنترۆڵکردنی ژمارەی فەرمانبەران: پێویستە وردبینی لە لیستەکانی مووچەخۆراندا بکرێت و ڕێگری لە "دوو مووچەیی" و کۆکردنەوەی کاری حکومی و تایبەت پێکەوە بکرێت.

2.    خانەنشینیی پێشوەختە: جێبەجێکردنی پڕۆگرامی خانەنشینیی پێشوەختە یان دەرچوونی خۆبەخشانەی مەرجدار، بەتایبەت لە کەرتە ئەمنی و سەربازییەکاندا.

3.    ڕێکخستنی چالاکیی ئابووری: تۆمارکردنی هەموو دامەزراوە و کارمەندانی کەرتی تایبەت لە سیستەمێکی فەرمیدا بۆ ڕێگریکردن لە سوود وەرگرتنی ناڕەوا لە یارمەتییە حکومییەکان.

4.    پاڵپشتیی کەرتی تایبەت: ئاسانکاری بۆ گەیشتنی خاوەن پڕۆژە بچووک و مامناوەندەکان بە سەرچاوەی دارایی لە دەرەوەی سیستمی بیرۆکراسی حکومی.

5.    گۆڕینی ئاراستەی خوێندن: هاندانی خوێندنی پیشەیی و تەکنیکی بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی بازاڕی کار و کەمکردنەوەی پشت بەستن بە کرێکاری بیانی.

لە هەمان کاتدا: مەنار عوبەیدی جەخت لەوە دەکاتەوە کە چارەسەری ئەم قەیرانە پێویستی بە دیدگایەکی ستراتیژیی گشتگیر و ئیرادەیەکی سیاسیی بەهێز هەیە، بۆ ئەوەی عێراق لە داهاتوودا تووشی کێشەی دابین نەکردنی پابەندییە داراییەکانی بەرامبەر بە هاووڵاتییانی نەبێتەوە.