ئەمریکا ڕێپێدان بە بەکارهێنانی هێز دژی عێراق هەڵدەوەشێنێتەوە و بەغداش پێشوازی دەکات

ئاڤا نیوز

ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بە زۆرینەی دەنگ مۆڵەتەکانی بەکارهێنانی هێزی سەربازی پەیوەندیدار بە عێراقی هەڵوەشاندەوە، ئەمەش وەک بەشێک لە پڕۆژەیاسای "مۆڵەتی بەرگریی نیشتمانی" کە سیاسەتە سەربازییەکانی واشنتن دیاری دەکات.

چیرۆکی سەرەکی: ئەمڕۆ پێنجشەممە، ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بە 231 دەنگ بەرامبەر 196 دەنگ لەسەر پڕۆژەیاساکە ڕەزامەندی دا، کە گۆڕانکارییەکی گرنگی تێدایە بۆ هەڵوەشاندنەوەی مۆڵەتەکانی جەنگی 2002 و مۆڵەتی 1991. مۆڵەتی هەڵوەشاندنەوەی ئەم دوو یاسایە بە 261 دەنگ بەرامبەر 167 پەسەند کرا، بە پاڵپشتی تەواوی دیموکراتەکان و 49 کۆماریخواز.

ئەوەی پێویستە بیزانیت: مۆڵەتە کۆنەکان دەسەڵاتێکی زۆریان بە سەرۆکەکان دابوو بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی بەبێ ڕەزامەندیی کۆنگرێس. بۆ نموونە، مۆڵەتی 2002 بۆ پاساو هێنانەوەی هێرشی ئاسمانی ساڵی 2020 بەکارهات کە تێیدا قاسم سولەیمانی، فەرماندەی فەیلەقی قودسی ئێران لە بەغدا کوژرا.

ڕاگەیێنراوی فەرمی: باڵیۆزخانەی عێراق لە واشنتن لە ڕاگەیێنراوێکدا، پێشوازی لە دەنگدانەکە دەکات و پێیوایە، ئەم هەنگاوە "ڕێڕەوی هاوبەشی لە نێوان عێراق و ئەمریکا بەهێز دەکات و پشتگیری لە پەیوەندییە دوولایەنەکان لەسەر بنەمای گفتوگۆ و هاوکاری دەکات" و پێشیوایە "ئەم هەنگاوە بنەمای سەروەریی عێراق بەهێز دەکات و لاپەڕەیەکی نوێ لە پەیوەندییەکانی نێوان عێراق و ئەمریکا دەکاتەوە".

ئەمەش بزانە: ئەم دوو بڕیارە لە مێژووی ئەمریکادا بە (AUMF) ناسراون، واتە "ڕێپێدان بۆ بەکارهێنانی هێزی سەربازی"، کە تایبەت بوون بە عێراق:

1. بڕیاری ڕێپێدانی ساڵی 1991 (جەنگی یەکەمی کەنداو):

• هۆکاری دەرچوون: ئەم بڕیارە دوای ئەوە دەرچوو کە ڕژێمی سەدام حوسێن لە ساڵی 1990 هێرشی کردە سەر وڵاتی کوێت و داگیری کرد.

• ئامانج: کۆنگرێسی ئەمریکا لە سەرەتای ساڵی 1991 دەسەڵاتی دا بە سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا (جۆرج بووشی باوک) بۆ ئەوەی هێزی سەربازی بەکاربهێنێت بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکانی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی.

• ئەنجام: بووە هۆی هەڵگیرسانی "جەنگی ڕزگارکردنی کوێت" کە بە "گەردەلوولی بیابان" ناسرابوو، سوپای عێراق لە کوێت دەرکرا.

• بۆچی ئێستا هەڵدەوەشێتەوە؟ سەرەڕای ئەوەی جەنگەکە دەیان ساڵە کۆتایی هاتووە، بەڵام یاساکە هەر مابوو، بۆیە بەشێوەیەکی فەرمی هەڵدەوەشێندرێتەوە، چونکە چیتر پێویست نییە.

2. بڕیاری ڕێپێدانی ساڵی 2002 (پرۆسەی ئازادیی عێراق):

• هۆکاری دەرچوون: ئەم بڕیارە لە مانگی 10ـی ساڵی 2002 پەسەند کرا، لە سەردەمی (جۆرج دەبلیو بووش - کوڕ).

• ئامانج: کۆنگرێس ڕێگەی بە سەرۆک دا هێزی سەربازی دژی عێراق بەکاربهێنێت بە بیانووی "بوونی چەکی کۆمەڵکوژ" و "مەترسییەکانی ڕژێمی سەدام" و پەیوەندی بە تیرۆرەوە.

• ئەنجام: بووە هۆی داگیرکردنی عێراق لە ساڵی 2003 و ڕووخانی ڕژێمی بەعس.

• کێشەی یاساکە چی بوو؟ دوای ڕووخانی سەدامیش، چەندین سەرۆکی ئەمریکا (وەک ئۆباما و ترەمپ) ئەم یاسایەیان بەکاردەهێنا وەک پاساوێک بۆ مانەوەی هێزەکانیان لە عێراق یان ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی دژی گرووپە چەکدارەکان (وەک داعش) یان تەنانەت بۆ لێدانی ئامانجە ئێرانییەکانیش (وەک کوشتنی قاسم سولەیمانی)، بە پاساوی ئەوەی "عێراق هێشتا گۆڕەپانی مەترسییە".

گرنگیی هەڵوەشاندنەوەیان چییە؟

1. نەهێشتنی پاساوی جەنگ: چیتر سەرۆکەکانی ئەمریکا ناتوانن ئەو یاسا کۆنانە (کە بۆ سەردەمی سەدام دەرچووبوون) بەکاربهێنن بۆ ئەنجامدانی هێرشی نوێ لە ناو عێراق بەبێ گەڕانەوە بۆ کۆنگرێس.

2. سەروەریی عێراق: وەک دانپێدانانێکە بەوەی کە عێراق ئێستا دەوڵەتێکی خاوەن سەروەری و هاوبەشی ئەمریکایە، نەک دوژمن.

3. کۆتاییهاتنی سەردەمی جەنگ: هەنگاوێکی سیمبوڵییە بۆ ڕاگەیاندنی کۆتاییهاتنی فەرمیی دۆخی جەنگی نێوان هەردوو وڵات لە ڕووی یاساییەوە.