
کاوار رەسول نێروەیی
د دیرۆکیا سیاسی یا کوردستانێ دا، رێبازا مالا بارزان وەک، هێمایەکێ نەتەوەیی و سیاسی یێ بهێز دەردکەڤیت. ئەڤ مالە، ب تایبەتی د ناڤ خەلکێ بەهدینان دا، جهەکێ تایبەت و پیرۆز هەیە، کو دهێتە ناسین وەک "هێلا سور". لێ پرسیارا گرنگ و جەوهەری ئەوە: چەوا ئەڤ پیرۆزیە هاتیە ئاڤاکرن و چ رامانەکێ ددەت بو جڤاکێ کوردستانی ب گشتی و دهۆکيان ب تایبەتی؟
* ژ بنیاتێن سەرەکی یێن رێبازا بارزان
فەلسەفە و رێبازا مالا بارزان گەلەک رەهەند و ستینان هەلدگریت، دو ژ وان ستوینێن سەرەکی پێک دهێن :
1. سەرکێشیا پرۆسەیا سیاسی: ڤێ مالێ رۆلەکێ سەرەکی د شکلدانا سیاسەتا کوردی دا هەیە، نەخاسمە د هەرێما کوردستانا عێراقێ دا.
2. پاراستنا دۆزا کوردی: مالا بارزان وەکو رێباز پارێزەرێ راستەقینەیێ مافێن کوردان و بەرەڤانکەرێ دوزا رەوایا کورد و کوردستانی، د ئاستێ ناڤخۆیی و ناڤدەولەتی دا دهێتە نیاسین و دیتن.
ڤان دو ستوینان، نە بتنێ د وارێ سیاسی دا، بەلکو د بیرگەها، مەژی و دلێ خەلکی دا جهێ خۆ گرتینە. ئەڤ چەندە بوویە ئەگەرێ ئاڤاکرنا باوەریەکا بهێز و کویر د ناڤ خەلکی دا، نەخاسمە ل دەڤەرا بەهدینان.
* نموونەیێن حەقیقی: د پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ
مالا بارزان د دیرۆکا خەباتا کورد و کوردستانێ دا، هەردەم پێشەنگی کریە د پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ دا، چەند نموونەیێن بەرچاڤ ئەڤەنە:
1- شەڕێ بەهدینان (1983): دەما رژێما ژناڤچوویا عێراقێ هێرش کرە سەر دەڤەرا بەهدینان، سەرۆک (مەسعود بارزانی) سەرکێشیا بەرەڤانییێ کر و شیا پێشمەرگەیان رێکبێخیت دژی هێزێن عێراقێ. ئەڤ چەندە بوویە ئەگەرێ پاراستنا گەلەک گوند و بنەمالان ژ کاڤلکرن و کوشتنێ.
2. سەرهەلدانا 1991ێ: پشتی شەڕێ کەنداڤی، مالا بارزان رۆلەکێ سەرەکی د سەرکێشیکرنا سەرهەلدانا کوردی دژی رژێما سەدام حسێنێ گور ب گور گێرا، ئەڤ سەرهەلدانە بوویە ئەگەرێ رزگارکرنا بەشەکێ مەزن ژ باکوورێ عێراقێ و دامەزراندنا حکومەتا هەرێما کوردستانێ.
3. د شەڕێ دژی تیرورستێن داعشێ دا (2014): دەما رێکخراوا تیرۆرستی یا داعش هێرش کریە سەر هەرێما کوردستانا عێراقێ، “سەرۆک بارزانی” ل وی دەمی وەک سەرۆکێ هەرێمێ، هەم ژی وەکو درێژە پێدەرێ ڤێ رێبازێ داخوازا بەرەڤانییێ کر و ئەو بخۆ چوویە سەنگەران و سەرپەرشتیا شەڕی دکر، کو بوویە ئەگەرێ پاراستنا گەلەک باژێر و گوندان ژ دەستێ تیرۆرستێن داعش.
4. قەیرانا ئاوارەیان (2014-2015): پشتی هێرشا داعش، سەرکردایەتیا سیاسیا کوردستانی و ب تایبەتی مالا بارزان وەکو رێبەریا ڤێ سەرکردایەتیی دکەن رۆلەکێ گرنگ گێرا، د وەرگرتن و هاریکاریکرنا سەدان هزار ئاوارەیێن عێراقی و پەنابەرێن سووری دا، بێگومان ئەڤ چەندە دگەل خەلک و حکومەتا هەرێما کوردستانێ، ب سەرۆکاتیا “نێچیرڤان بارزانی”. کەمپ هاتنە ڤەکرن و هاریکاریێن مرۆڤی پێشکێش کرن.
5. پاراستنا مافێن پێکهاتەیان: د دیرۆکیا رێبازا ڤێ مالباتێ دا هەردەم گرنگی دایە پاراستنا مافێن پێکهاتەیێن ئایینی و نەتەوەیی یێن کوردستانێ. بو نموونە، دکەڤندا د دەڤەرا بارزاندا هەمی بنگەهـ و پەرستگەهێن ئایینێن جودا هەبووینە و ب ئازادانە ئەرکێن خۆ یێن ئایینی جێبەجێ کرینە، پشتی رزگارکرنا شنگالێ ژ تیرۆرستێن داعش، “مەسرور بارزانی” وەک سەرۆکوەزیرێ هەرێمێ و ئێک ژ قوتابیێن ڤێ رێبازێ، پرۆژەیێن تایبەت دانان بۆ ڤەگەراندن و پاراستنا ئێزدیان.
ئەڤ چەند نموونەیێن نێزیک و دوویر دیاردکەن، کا چەوا مالا بارزان د دەمێن جودا دا کار کریە بۆ پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ، ئەڤ ئێکە ژی بوویە ئەگەرێ بهێزبوونا باوەریا خەلکی ب ڤێ مالێ و رێبازێ ، نەخاسمە ل دەڤەرا بەهدینان کو گەلەک جاران بوویە جهێ ڤان روویدانان.
* کارتێکرنا کولتووری و جڤاکی:
پیرۆزیا رێبازا بارزان د ناڤ خەلکێ دهۆکێ دا ژ سنوورێ سیاسەتێ دەرباز بوویە و کەڤتیە د ناڤ کولتووری و جڤاکی دا، ئەڤ کارتێکرنە، دهێتە دیتن د گەلەک ئالیان دا:
* ناسنامەیا نەتەوەیی: رێبازا مالا بارزان وەک هێمایەکێ ناسنامەیا کورد و کوردستانی دهێتە دیتن.
١- یەکگرتنا جڤاکی: پشتگیریکرن بۆ ڤێ مالێ دبیتە فاکتەرەکێ یەکگرتنێ د ناڤ جڤاکێ کوردستانێ دا.
٢- میراتێ کولتووری: چیرۆک و سەرهاتیێن پەیوەندیدار ب ڤێ رێبازێڤە، بووینە بەشەک ژ میراتێ کولتوورێ دەڤەرێ.
* چالاکیێن سیاسی و کێماسی:
هەرچەندە کو کێماسی د پرۆسەیا سیاسی و کارگێڕی دا هەنە، لێ ئەڤ چەندە نەشێت بنگەهێ باوەریا خەلکی ب ڤێ مالێ و رێبازا وێ بهەژینیت، ئەڤ دیاردەیە دهێتە شرۆڤەکرن ب ڤی رەنگی:
1. جوداکرنا رەخنەیان: خەلک رەخنە و گازندەیان ل هندەک سەرەدەریێن تایبەت گرێدایی تاکە کەسێن پلەدار دگرن، بێی کو باوەریا خۆ ب رێبازا گشتی ژ دەست بدەن.
2. بەراوردکرن ب ئایینێ : بتنێ وەکو مەجازی ئەڤ چەندە دهێتەگوت، وەکی د ئایینێ دا، نەڕازیبوون ژ کریارێن کەسەکی نابیتە ئەگەرێ دویرکەفتنێ ژ باوەریێن باوەرداری.
3. هێزا رێبازێ: سەرەرای نەڕازیبوونێن دەمکی، رێبازا مالا بارزان هێشتا بهێزە د ناڤ خەلکی دا.
* گرنگیا پەیوەندییێن بەردەوام
بۆ پاراستن و بهێزکرنا ڤێ پیرۆزیێ، پێدڤیە سەرکردایەتیا پارتی و مالا بارزان ب تایبەتی بەردەوام پەیوەندی ب خەلکێ خۆ یێ وەفادار ڤە هەبیت، نەخاسمە ل دەڤەرا بەهدینان، ئەڤ ئێکە دێ بیتە ئەگەرێ:
١- بهێزکرنا پەیوەندیا د ناڤبەرا سەرکردایەتی و خەلکی دا.
٢- پاراستنا دەستهەلاتێ و بەردەوامیا رێبازێ.
٣- زێدەکرنا باوەریا خەلکی ب سەرکردایەتی و رێبازێ.
* دووماهییێ من دڤێت بێژم…
رێبازا بارزان، ب تایبەتی د بەهدینان دا، نە بتنێ هێزەکا سیاسی یە، بەلکو بوویە بەشەک ژ ناسنامەیا کولتووری و جڤاکی یا خەلکی، نموونەیێن دیرۆکی یێن وەکی شەڕێ بەهدینان، سەرهەلدانا 1991ێ، شەڕێ دژی تیرۆرستێن داعش دیار دکەن، کا چەوا کارەکتەرێن سیاسی یێن ڤێ مالێ کار کریە بۆ پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ.
سەرەرای هەمی ئاستەنگێن ناڤخۆیی و دەرڤە، ئەڤ مال و رێبازە هێشتا وەک هێلەکا سوور و پیرۆز د عەقیدا سیاسی و نەتەوایەتیا خەلکی دا مایە، لێ بۆ پاراستنا ڤی پێگەهی، پێدڤیە بەردەوام گوهدان بۆ دەنگێ خەلکی بهێتە کرن، داکو ئەڤ پەیوەندیێن بهێز، بهێنە پاراستن و بۆ ئەبەدی ب نەڤەقەتیایی بمینن.
زیاتر لەسەر ئەم بابەتانە بکۆڵەرەوە
نوێترین بیروڕا
لە پەتی سێدارەوە تا ملپێچ
20 کاتژمێر لەمەوپێش
سهرۆک بارزانی؛ ڕووگهی چوار پارچهی كوردستان
17 شوبات
له ئیمرالییەوە بۆ سەری بڵند
16 شوبات
هیلالی شیعی و ڕێڕەوی داود لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا
12 شوبات
لە سلێمانی بەڕێوەبەرایەتی گشتیی پەروەردە بوونی هەیە؟
12 شوبات
ترەمپ دەبێتە بەشێک لە جەنگی جیهانیی دژ بە " ئایدۆلۆژیای جێندەر"
12 شوبات
"ماتگدرون"
9 شوبات
هەنسکێ لە مەرگی 'کاکە وریا' دا
7 شوبات
پاراستنی مافی مامۆستایان و سەقامگیری نیشتمان
5 شوبات
سێ بڕیاری گرنگ لە بەرژەوەندیی کورد دوای پەیامەکەی مەسرور بارزانی بۆ بەغدا
4 شوبات
- بیروڕا
- 20 کاتژمێر لەمەوپێش
لە پەتی سێدارەوە تا ملپێچ
- بیروڕا
- 16 شوبات
له ئیمرالییەوە بۆ سەری بڵند