ئایا سەگەکان پێشبینی کارەسات دەکەن؟

ئاڤا نیوز

زانست ئەو تێڕوانینە باوە ڕەت دەکاتەوە کە دەڵێت سەگەکان خاوەنی "هەستی شەشەم"ـن؛ ئەو ڕەفتارە نامۆیانەی سەگەکان پێش ڕوودانی کارەساتەکان دەینوێنن، پەیوەندی بە هێزی سەرووسروشتییەوە نییە، بەڵکو پەیوەستە بە توانایەکی بایۆلۆژیی بێوێنە بۆ هەستکردن بە جیهانی دەورووبەر.

بۆچی گرنگە: زۆرجار مرۆڤەکان چیرۆکی ڕزگارکردنیان لەلایەن سەگەکانەوە وەک "پەرجوو" (موعجیزە) دەبینن، بەڵام زانایان دەڵێن مێشکی مرۆڤ تەنیا ئەو ساتانەی لەبیر دەمێنێت کە ڕەفتارێکی سەگی و ڕووداوێکی خراپ پێکەوە گونجاون، لە کاتێکدا ئەو سەدان جارەی دیکە کە سەگەکە ڕەفتاری نامۆی نواندووە و هیچ ڕووی نەداوە، لەبیر دەکرێن.

زانیاریی زیاتر: سەگەکان هێزی نائاساییان نییە، بەڵکو هەستە بایۆلۆژییەکانیان زۆر لە مرۆڤ بەهێزترن:

بیستن: دەتوانن دەنگی شکانی بەردەکان لە قووڵایی زەویدا ببیستن کە پێش بوومەلەرزە دروست دەبێت و مرۆڤ هەستی پێ ناکات.

بۆنکردن: توانای بۆنکردنیان 10 بۆ 100 هەزار جار لە مرۆڤ بەهێزترە؛ دەتوانن بۆنی گۆڕانکارییە کیمیاییەکانی جەستەی مرۆڤ پێش دەرکەوتنی نیشانەکانی نەخۆشی بکەن.

لەرینەوە: پێیەکانیان وەک ئامێرێکی هەستیاری بوومەلەرزەزانی وایە و بچووکترین لەرینەوەی زەوی هەست پێ دەکەن.

لێدوانی فەرمی: ستانلی کۆرێن، شارەزای ڕەفتاری سەگەکان، ئاماژە بەوە دەدات کە ئەم چیرۆکانە وەک ئەفسانە دەردەکەون، بەڵام بنەماکەیان تەنیا هەستە نائاساییەکانی سەگەکەیە. هاوکات مارتین ویکێلسکی، لە پەیمانگای ماکس پلانک، دوای تاقیکردنەوەی زانستی جەخت دەکاتەوە کە "سەگەکان ناتوانن پێشبینی داهاتوو بکەن، بەڵکو تەنیا وەڵامێکی خێرا بۆ گۆڕانکارییە فیزیکییەکانی سروشت دەدەنەوە."

ئەمەش بزانە: هیچ بەڵگەیەکی زانستی نییە بیسەلمێنێت سەگ پێشبینی ڕووداوێکی کتوپڕی وەک "پێکدادانی ئۆتۆمبێل" بکات. ئەوەی ڕوو دەدات یان هەستکردنە بە نیگەرانیی خاوەنەکەی، یان بیستنی دەنگی تووندبوونی تایرەکانە چەند چرکەیەک پێش مرۆڤ، کە ئێمە بە هەڵە وەک "پێشبینیکردن" لێکی دەدەینەوە.

دەرئەنجام: سەگەکان خاوەنی هێزی سەرووسروشتی نین، بەڵکو "پێکهاتەی جەستەیان" ئەوەندە هەستیارە کە ئەو شتانەی ئەوان پێی دەزانن، بۆ مرۆڤ وەک پەرجوو دەردەکەوێت. ئەوان جیهان بە شێوەیەک دەبینن و دەبیستن کە بۆ ئێمە ئەستەمە.