خۆماڵیكردنی سیاسەت و گەڕاندنەوەی عێراق بۆ عێراقییەكان

ئاڤا نیوز

 

هەوڵەكانی پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق لە كاتیكدان كە گۆڕانكارییە ناوچەیی و جیهانییەكان خەریكن ڕۆڵێكی نوێی جیۆپۆلیتیكی بە عێراق، وەك دەوڵەت، دەدەن. ئەمە وا دەخوازێت كە حكومەتی داهاتوو بە لەبەرچاوگرتنی ئەو دۆخە نوێیە پێك بێت. بە واتایەكی تر، حكومەتی داهاتووی عێراق دەبێت بتوانێت وەڵامگۆی داخوازییە هەرێمی و جیهانییەكانیش بێت. 

 

عێراق لە مێژووی دوور و نزیكی خۆیدا گرفتاریی زۆری بە دەست دەستێوەردانە دەرەكییەكانەوە هەبووە. لە دەیەی یەكەمی درووستبوونیدا داگیركارییەكی تەواوەتیی هەبووە؛ دەیەكانی دووەم و سێیەم و چوارەمیش داگیركاریی ناڕاستەوخۆی ئەزموون كردووە؛ دەیەكانی دواتر لە ژێر كاریگەریی ئیمتیازاتی ئابووری و دواتریش بیرە هاوردەكراوەكاندا بووە؛ دوو دەیەی ڕابردووش زۆر ڕوونە كە هەمیشە لە ژێر هەژموونی ئێران و ئەمریكادا بووە. 

 

ئێستا عێراق لە ساتەوەختێكی هەستیاردایە كە هاوشێوەی سەربەخۆییە نیشتیمانی و ئابووری و ئایدیۆلۆژییەكان پێویستیی بە سەربەخۆیی سیاسی و حوكمڕانی هەیە. بۆ عێراق، ئێستا كاتی خۆماڵیكردنی سیاسەتە. ئێستا ئیدی نۆرەی عێراق و عێراقییەكانە كە دروشمی عێراق بۆ عێراقییەكان بەرز بكەنەوە، دروشمەكە بكەنە كردار و ئەمەش لە سیاسەتی حكومەتدا ڕەنگ بداتەوە - كە قۆناغی یەكەمی ئەم دۆكترینە نوێیە پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراقە.

 

لاوازبوونی ئێران لە ناوچەكەدا و كەمبوونەوەی بایەخی عێراق و ناوچەكە لە ستراتیژی نوێی ئەمریكادا دەرفەتی باش بۆ حكومەتی داهاتووی عێراق دەڕەخسێنن تا بەرەو سەربەخۆییەكی زیاتر هەنگاو بێت و عێراق بۆ عێراقییەكان بگەڕێنێتەوە. هەرچەندە بەو ئاسانییەش نابێت، چونكە لەلایەك ئێران بەراورد بە وڵاتانی دیكەی ناوچەكە هێشتا لە عێراق بە تواناترە و لەلایەكی دیكەش ئەمریكا بۆ گەرەنتیكردنی ئاسایشی وزە و ئاسایشی ئیسرائیل بە ئاسانی عێراق ناخاتە پەراوێزی ستراتیژی سیاسەتی دەرەكییەوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دەرفەتە ڕاستەقینەكە لە ئارادایە تا عێراق بتوانێت كێشەكانی خۆی لەگەڵ ئێران سفر بكاتەوە و لە بەرامبەر گەشەی بازرگانیدا، سەربەخۆیی سیاسیی خۆی بەدەست بهێنێتەوە. گرنگە بشتوانێت لەگەڵ ئەمریكاش گەرەنتیی سەربەخۆیی خۆی بكات. لە ڕاستیدا، عێراق چەندە بتوانێت لە هەر یەك لەم دوو وڵاتە دوور بكەوێتەوە، ئەوەندەش دەتوانێت ئەو دوو وڵاتە لە خۆی دوور بخاتەوە – واتە ڕێگەی دوورخستنەوەی ئێران بریتییە لە دووركەوتنەوە لە ئەمریكا؛ هەروەك چۆن ڕێگەی دوورخستنەوەی ئەمریكاش بریتییە لە دووركەوتنەوە لە ئێران.

 

بە تەنیشت دۆخە هەرێمی و جیهانییەكەوە، دەرفەت و ئاڵنگاریی ناوخۆییش هەن. ئەو هێزانە كەم نین كە دەیانەوێت عێراق ڕزگار بێت، هەروەها ئەوانەش كەم نین كە بەرژەوەندییان لە بەردەوامیی هەژموونی ئێران یان ئەمریكادایە، بەڵام ڕێگا دروستەكە ڕێگای ڕزگارییە - كە دەمێكە ئەمریكا و ئەوروپا و زۆر وڵاتی دیكە ئەزموونیان كردووە. هەڵبەت، ئەوەی كە گەرەنتیی ئەم ڕزگارییە دەكات گێڕانەوەی عێراقە بۆ عێراقییەكان، بۆ سەرجەم عێراقییەكان، نەك تەنیا بۆ پێكهاتەیەكی دیاریكراو یان بۆ جۆرێك لە تێڕوانینی سیاسی. ئەگەر حكومەتی داهاتووی عێراق بتوانێت ببێتە حكومەتی هەمووان، ئەوا هیچ گرووپێك نامێننەوە تا بۆ خۆپاراستن و بەدیهێنانی خواستەكانیان پەنا بۆ حكومەتێكی بیانی بەرن و بۆشاییەكیش نامێنێتەوە تا دەوڵەتانی دیكە لێیەوە دەست لە كاروباری عێراق وەربدەن.

 

خۆماڵیكردنی سیاسەت و گەڕاندنەوەی عێراق بۆ عێراقییەكان ئەگەرچی بە خێرایی ڕوو نادات، بەڵام دەشێت سەرەتاكەی بە بڕیارێكی تەوافوقیی نیشتیمانی بێت. لەوانەیە سازان لەسەر سەرۆكوەزیرانێك كە بتوانێت لە ناوخۆ دادپەروەر و لە دەرەوە بێلایەن بێت، سەرەتایەكی باش بێت بۆ هەنگاونان بەرەو داهاتوویەكی باشتر لەوەی ئێستا – داهاتوویەك كە تیایدا عێراق بۆ عێراقییەكان بێت.