"بزاڤێن عێراقێ بو ئازادیا سیاسی: ڕۆلێ کوردان و باندوورێن ئیرانێ"
- بیروڕا
- 2 ئازار

پاوان تەتەر نێروەیی
قوتابیێ دکتورایێ د زانستێن سیاسیدا

گرافیک - ئاڤا میدیا
پرۆسەیا دیموکراسیەتێ ل عێراقێ ڕووبرویی چەندین تەحەددیاتان بوویە کو کاریگەرییێن دەرەکی و ململانێیێن ناڤخۆیی و گرژیێن نەتەوەیی ڕۆلەکێ سەرەکی تێدا دگێرن. ژ بۆ شڕۆڤەیەکا ڕەخنەگرانە بۆ ڤێ ڕەوشێ ڤیا بیت چەند هۆکارەک بەرچاڤ بهێنە وەرگرتن بۆ نمونە تەڤلیبوونا ئیرانێ، هەلوێستێ کوردان و ئەگەرێن شکاندنا بازنەیێن نەرینی د عێراقێدا.
"ڕۆلێ ئیرانێ ل عێراقێ"
سیاسەتا دەرڤەیا ئیرانێ ل عێراقێ دشێت مینا بەشەکێ ژ ستراتیژیەتا بەرفرەهتر ژ بۆ بەرفرەهکرنا بازنەیا نفوزا خۆ ل ڕۆژهەلاتا ناڤەراستدا بهێتە تەماشەکرن. ئەڤ چەندا هەنێ ژی ژ پشتگیریێ ژ گرووپ و لایەنێن هەڤپەیمان و وەبەرهێنانا دارایی، ئالگۆڕیا ڕەوشەنبیری و دروستکرنا پێگەهەکێ گرێدایی حکومەتا عێراقێ ڤەدگریتەڤە. زۆر جاران ئەڤ تێوەگلانە وەکە ڕێیەکێ بۆ ئیرانێ دهێتە تەماشەکرن بۆ پشتراستبوون ژ وێ چەندێ کو عێراق چ پێشڤەچوونەکێ د بوارێن سیاسی و دیموکراسی دا نەبینیت تاکو ببیتە ئەگەرێ دروستبوونا مەترسیێ بۆ سەر بەرژەوەندیێن وی وەلاتی و ژ لایێ سیاسی و ئابووریڤە هەر وابەستەیی ئیرانێ بمینیت. ئەڤ چەندا هەنێ ژی د چەند دەهەیێن ڤێ داویێ و ب تایبەت پشتی ژ کار لادانا سەدامێ دیکتاتور ب کویری د هەمی سێکتەرێن گرێدایی ب ژیارا ڕۆژانەیا عێراقێ ڤە دهێتە تەماشەکرن.
پشتەڤانیا ئیرانێ ژ میلیشیاتێن شیعی وەکە حەشدا شەعبی بەشەکێ گرنگێ ڤێ ستراتیژیەتا ناڤهاتی ل عێراقێیە. ڕاستە کو حەشدا شەعبی ل دەڤەرێن بەغدا و دەوروبەر شەڕێ داعشێ کریە لێ د کاریگەری و تەحەددیاتان بۆ سەر سەروەریا دەولەتا عێراقێ پشکا شێری بەر کەفتیە. ئەڤ چەندا هەنێ بوویە ئەگەرێ دروستبوونا ڕەوشەکێ کو دەسهەلاتا دەولەتێ د پیادەکرنا هەر جۆرە سیاسەتەکێ کو د فیلتەرێ حەشدا شەعبیدا دەرباز نەبیت د پراکتیزەکرنێدا توشی ئالووزیان ببیت و د ڕەخنەگرتنا ڤێ چەندێ دا ب تنێ ڕوویێ چەکێ ڤان میلیشیاتان دهێتە مەیدانێ و باندورا خۆیا نەرێنی کریە لسەر هەمی سێکتەرێن ژیانێ نەخاسمە پرسێن گرێدایی ب دیموکراسیەتێ و ئەو کەسێن بڤێن هەبوونا ئیرانێ ل عێراقێ بێخنە ژێر پرسیارێ، ئێکسەر دکەڤنە بەر غەزەبا ڤان میلیشیاتان چ ژ لایێ هەڕەشەیان ڤە چ ژی ب تیرۆرکرنەکا ب ئێکجاری.
"ڕۆلێ هەرێما کوردستانێ"
کورد ل عێراقێ هەمبەر ڤێ داینامیکا ناڤهاتی پرۆسەیەکا بەروڤاژی عێراقێ پیادە و پێشکێش دکەن. ب ڕێیا ئۆتۆنۆمیا خۆ ل هەرێما کوردستانێ، فوڕمەکێ سەقامگیر و دیموکراسی د سیستەمێ حکومرانیا خودا بەراورد دگەل عێراقێ دامەزراندیە. کورد ل هەرێما کوردستانێ سەرکەفتی بووینە د دامەزراندنا پێکهاتەیەکا کارا یا کارگێڕی دا، دامودەزگەهێن ئەمنی کو بەشداربووینە د بەرفرەهکرن و ئاسانکاریان د گەشەسەندنا ئابووری و سەقامگیریا سیاسی ل دەڤەرێ، بەروڤاژی کاروکردارێن میلیشیاتێن عێراقی کو ئامیرێ تەحەددیاتان بووینە ل دەڤەرێ. سەرکەفتنا کوردان د بنیاتنانا هەرێمەکا سەقامگیر د چارچۆڤەیێ عێراقەکا هەردەم ئالووز یا بوویە مودێلەک نەک بتنێ بۆ دەڤەرێن دیێن عێراقێ بەلکو وەلاتێن جیراندا. ئەڤ چەندا هەنێ ڤەدگەریتەڤە بۆ وێ بەشداریا کارا یا هەمی دەنگ و ڕەنگێن سیاسی، نەتەوەیی و ئایینی د بڕیارێن گرێدایی ب حوکمرانیێ ل هەرێما کوردستانێ کو ئەڤ چەندا هەنێ بەروارد دگەل بەشێن دیێن عێراقێ مینا تشەکێ نامو دهێتە تەماشەکرن، چونکە ل وان دەڤەران مافێ بەشداربوون د پرۆسەیا سیاسی ب هێز و ژمارەیە نەک مافەکێ دیارکری د دەستور یان هاوولاتیبوونا عێراقی دا.
سەرکەفتنا کوردان د پۆتانسیەلا کارکرنێ وێ جۆرێ گەشەسەندنێ ددەتە دیارکرن کو حوکمڕانیا لامەرکەزی تێکەل ب سەرکردایەتیەکا بهێزا ناڤخۆیی دشێت ببیتە ئەگەرێ پێشکەفتنەکا ڕاستەقینە. عێراق ب پیادەکرنا مودێلەکا مینا هەرێما کوردستانێ دشێت نەک بتنێ پرەکا هەڤدووگەهشتنێ د دابەشبوونا ناڤخۆییدا دروستبکەت بەلکو بناغەیەکا موکوم د ئاڤەدانکرن و گەشەپێدانا نیشتیمانی دروست بکەت. لێ ڕێبازەکا ب ڤی شێوەیی بۆ بەرەڤپێشچوونێ پێدڤی ب بوێری و دیدگەهــ و هەڤکاریەکا بەرچاڤ هەیە د ناڤبەرا گرووپێن سیاسی، نەتەوەیی و ئایینی یێن جیاوازێن عێراقێ کو نها د هەبوونا ڤێ باندوورا نەرینی یا ئیرانێ د عێراقێدا مینا تشتەکێ ب ئەستەم دهێتە تەماشەکرن.
تێوەگلانا ئیرانێ ل عێراقێ ب ڕێیا پشتەڤانیا میلیشیاتێن شیعی وەکە هێزەکا ب باندۆر، لێ بێ هیچ مفایەکێ بۆ هاوولاتی و حکومەتا عێراقێ دهێتە تەماشەکرن و بتنێ ڕەنگدانەڤەیا ستراتیژیا کویرا هەژموونا ئیرانێ ل دەڤەرێ دیاردکەت. ئەڤ کاریگەریا هەنێ ب تنێ ب ناڤ وەکو چەترا پاراستنێ دژی داعشێ هاتە بکارئینان لێ د ڕاستیدا ب تنێ کۆپیکرنا سوپایێ پاسداران بوویە ل عێراقێ ژ بۆ کونترۆلکرنا دەزگەهێن پیادەکرنا دەسهەلاتا سیاسی، ئابووری و ئەمنی یا ڤی وەلاتی بوویە. داینامیکا دەولەتا ب سیستەماتیک ل عێراقێ کەفتیە ژێر پرسیارێ ب هەبوونا ڤان میلیشیاتێن سەر ب ئیرانێ کو هەمی جومگەیێن گرێدایی ب مافێ هاوولاتیبوونێ و گەهاندنا دەنگێ ئازاد کپکریە و گەلەک جاران ب تیرۆرا ڕۆژنامەڤانان ل بەغدا و نەجەف و بەسرا هەولا دیارکرنا هێزا خۆ دایە. ئەڤ چەندا هەنێ د ڕەفتارا حکومەتەکا سەربەخۆ د کاریگەریێن بریاردانێدا نامینیت و بتنێ مینا ئامرازەکێ هەڤسۆز دگەل ئیرانێ دمینیت ل ژێر ناڤ و نیشانێن جودا جودا مینا دادگەها بالا یا عێراقی کو گەلەک جاران و ب دەهان نمونەیان ب ناڤێ دەستووری لێ بێ پشتبەستن ب هیچ برگەیەکا دەستووری بڕیار ل دژی کوردان کو لایەنێ سەڕەکیێ دامەزراندنا عێراقا نویی و مالا مەزنا پەنابەران و بنگەهێ دیموکراسیەتێ بوویە ل عێراقێ کریە ئارمانج بتنێ ژ بۆ هندێ کو ملکەچی سیاسەتێن دەرڤەیێن ئیرانێ نەبووینە.
"باندۆر و چارەسەری"
بۆ دەرچوون د شکاندنا ڤێ بازنەیا ئالۆز و خراپ د دەستێوەردانا بیانی و دابەشبوونا ناڤخۆیی دا پێدڤیە عێراق ڕێیەکێ بەرەڤ سەربەخۆیی و ئێکگرتوویەکا موکومتر و دویر ژ پیادەکرنا سیاسەتێن بیانی بهاڤێژیت گەر نا پاشەڕوژەکا ئالۆز و نەرێنی چاڤەڕێ عێراقێ ب هەمی ئایین و نەتەوەیێن جیاوازێن وێڤە دکەت. هەڤدەم عێراقێ پێدڤی ب چاکسازیێن هەمەرەنگ هەنە د بیاڤێن جودا یێن سیاسی و ئابووریدا چونکە عێراق نها د پلەیێن ئێکێدا دهێت د گەندەلی و ناشەفافیا ئیداری کو د پرسێن گرێدایی ب مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما کوردستانێ دڤێن کار و کردارێن خۆ و دیارنەمانا ب سەدان ملیار دۆلاران ژێر سیبەرێن جودا جودا ڤەشێرن کا چ مافێ دەستوریێن هەرێما کوردستانێ دئێخنە ژێر پرسێ لێ ئەو بخۆ هێشتا مینا وەلاتەکێ ڕۆژ لێ هەلنەهاتی د بوارێن گەشەسەندنا ئابووری و ئێکگرتوویا کۆمەلایەتی بەرەڤ پێش دچیت کو د هەمی مێتودێن گرێدایی ب حکومرانیەکا شەفاف و مافێ لێ پرسینێ، فەزایەکا تەمام نادیموکراسی و پیادەکرنا هێزا چەکی دروستکریە. لەورا ل داویێ دێ بێژین گەر حکومەتا عێراقێ و عێراقییان ئاسوویەکا باش و دادپەروەر د قادا سیاسەتا ڤی وەلاتیدا بڤێت ڤیابیت ژ چەنگێ پیادەکرنا سیاسەتا دەرڤەیا ئیرانێ دەربچیت و ڤێ وابەستەبوونێ ب ئیرانێ بهێلیت چونکە ژ مالوێرانی و نادادپەروەریا سیاسی، ئابووری و کومەلایەتی چو تشتەک دی پێشکێشی ڤی وەلاتی نەکریە و ناکەت.
نوێترین بیروڕا
چەخماخەیەک لە قاهیرەوە .. 127 ساڵ خەباتی بێ وچانی وشەی کوردی
22 نیسان
سێ ڕێڕەوی گۆڕانکاری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
19 نیسان
ژینگە و ژینگەپارێزی وەک ئەرکێکی ئایینی و ئینسانی
16 نیسان
بەپارێزگابوونی هەڵەبجە سەرەتای بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی نموونەیی
16 نیسان
ئەنفالێک لەپێشمانەوە
14 نیسان
ئەوان هەموویان لێرە بوون؛ ئەنفال هات و ڕایپێچان و نەگەڕانەوە
13 نیسان
سەرکردەکانی کورد دەبێ چ وانەیەک لە ڕووداوە مێژووییەکان وەربگرن؟
13 نیسان
ترامپ چی دەوێت؟
10 نیسان
سەرۆک بارزانی هۆشداری لە چی دا؟
10 نیسان
پێشانگای نێودەوڵەتیی هەولێر بۆ کتێب؛ سیمبوڵێک بۆ بەردەوامیی ئەندێشەی کوردی لە نێو گۆڕانکارییە جیهانییەکان
10 نیسان
- بیروڕا
- 14 نیسان
ئەنفالێک لەپێشمانەوە