
کەشتییەکی جەنگی ئێران لە کەنداوی عەرەب
ئاڤا نیوز
گەرووی هورمز بە یەکێک لە ڕێڕەوە گرنگەکانی بازرگانیی جیهانی دادەنرێت و 84%ی ئەو نەوتەی پێیدا تێدەپەڕێت، بەرەو وڵاتە گەورەکانی ئاسیا دەڕوات، دیارترینیان چین، هیندستان، کۆریای باشوور و یابانن. ئابووریی ئەم وڵاتانە زۆر هەستیارن بەرامبەر هەر کۆتوبەندێک کە ڕەنگە بەسەریاندا بسەپێنرێت لەڕێگەی بەرتەسککردنەوەی جووڵەی کەشتیوانییەوە، لە ئەگەری تووندبوونەوەی ئاستی ململانێکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
ئەوەی پێویستە بیزانیت: لە چارەکی یەکەمی ئەمساڵدا (2025)، ڕۆژانە 14.2 ملیۆن بەرمیل نەوتی خاو بە گەرووی هورمزدا تێپەڕیوە، سەرباری 5.9 ملیۆن بەرمیل لە بەرهەمەکانی دیکە (دەرهێنراوەکانی نەوت) کە دەکاتە 20%ی بەرهەمی جیهانی.
زانیاریی بەدەستهاتوو: بەپێی ئاژانسی زانیاریی وزەی ئەمریکی، چین لە چارەکی یەکەمی ئەمساڵدا 5.4 ملیۆن بەرمیل نەوتی خاوی لەڕێگەی هورمزەوە هاوردە کردووە.
هەروەها، سعوودیە لە ساڵی ڕابردوودا دووەم گەورەترین دابینکەری نەوتی خاو بووە بۆ چین و کۆی گشتیی ئەوەی چین تەنیا لە سعوودیە هاوردەی کردووە گەیشتووەتە 1.6 ملیۆن بەرمیل نەوتی خاو کە ئەمەش تەنها 15%ی هاوردەکانی چین پێکدەهێنێت.
زانیاریی زیاتر: چین زیاتر لە 90%ی هەناردە نەوتییەکانی ئێران دەکڕێت، ئێران بە سەرچاوەیەکی گەورەی هایدرۆکاربۆنەکان دادەنرێت کە چین هاوردەیان دەکات.
لەلایەکی دیکەوە: بەپێی ناوەندی "کێپلەر"، هاوردەکانی ئێران بۆ پەکین لە مانگی نیساندا گەیشتووەتە نزیکەی 1.3 ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا کە بەشی زۆری ئاراستەی ئەو پاڵاوگە چینییانە دەکرێت کە بە (أباريق الشاي - قۆریی چا) ناسراون و بە شێوەیەکی سەربەخۆ لە کۆمپانیاکانی سەر بە دەوڵەت کار دەکەن، ئەمەش خۆلادان لە سزاکانی ئەمریکا ئاسان دەکات.
لە دوای ئەوانەوە، هیندستان، کۆریای باشوور و یابان دێن لە ڕیزبەندیی ئەو وڵاتانەی کە زۆرترین زیانیان بەردەکەوێت بەهۆی داخستنی گەرووی هورمز بە ڕووی کەشتیوانیی نێودەوڵەتیدا.
باکگراوند: جێی ئاماژەیە کە وڵاتانی وەک شانشینی عەرەبستانی سعودیە و ئیمارات، خاوەنی ژێرخانێکن کە جێگرەوەی دوور لە گەرووی هورمزیان پێدەبەخشێت، ئەمەش مەودای ئەو پەککەوتنە کەم دەکاتەوە ئەگەر بەهۆی داخستنی گەرووی هورمزەوە ڕووبدات، ئەو گەرووەی کە ئێران هەڕەشەی داخستنی کرد دوای ئەو گورزە کوشندەیەی کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لێی وەشاند.
زیاتر لەسەر ئەم بابەتانە بکۆڵەرەوە
دوایین هەواڵەکان
- ژینگە
- 1 کاتژمێر لەمەوپێش
سێ ڕۆژە ئاگرەکەی سیدەکان کۆنترۆل نەکراوە
- هەواڵ
- 1 کاتژمێر لەمەوپێش
کۆمیسیۆن سەرۆکی پارتێک لە هەڵبژاردنەکان دوور دەخاتەوە
- کوردستان
- 1 کاتژمێر لەمەوپێش
موراد قەرەیلان: داواکاریی چەکدانانی هەسەدە لۆژیکی نییە
هەڵبژاردەکان بۆ تۆ
داوا دەکرێت خانووەکەی ئاجاسا کریستی لە بەغداد بکرێتە مۆزەخانە
21 کاتژمێر لەمەوپێش
مەحەتەی هەولێر دەكرێتە مۆزەخانە
9 ئاب
توێژینەوەیەک: خواردنی پەتاتەی سوورکراوە ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشیی شەکرە زیاد دەکات
9 ئاب
نیویۆرک "جەنگی گشتگیر"ی دژی جرجەکان ڕاگەیاند
9 ئاب
پێنجەمین ساڵیادی كۆچی دوایی سابیر كوردستانی بەرز ڕادەگیرێت
9 ئاب
- بزنس
- 8 کاتژمێر لەمەوپێش
دانە گاز: ئاستی بەرهەمهێنانمان لە کوردستان ڕوو لە زیادبوونە
- بزنس
- 9 کاتژمێر لەمەوپێش
پلاندانانی عێراق: داهاتی پلانی گەشەپێدان بە 700 تریلیۆن دینار دەخەمڵێنرێت