گەمە سیاسییەکانی حەلبووسی لە کەرکووک؛ هەوڵێک بۆ پێشەنگایەتی سوننە لەسەر حیسابی ئاشتیی کۆمەڵایەتی

ئاڤا نیوز

سەردانەکەی محەممەد حەلبووسی، سەرۆکی پارتی "تەقەدوم"، بۆ شاری کەرکووک لە چوارچێوەی هەڵمەتی هەڵبژاردندا، بووە هۆی ورووژاندنی مشتومڕێکی سیاسیی فراوان. لێدوانەکانی کە بە "ورووژێنەر و دووبەرەکیکارانە" وەسف کران، کاردانەوەی تووندی لایەنە کوردی و عەرەبییە ڕکابەرەکانی لێکەوتەوە، پێیانوایە حەلبووسی هەوڵ دەدات لەڕێگەی زیادکردنی گرژیی نێوان پێکهاتەکانەوە، پێگەی خۆی وەک "پێشەنگی گۆڕەپانی سوننە" بچەسپێنێت و دەنگی هەڵبژاردن بەدەست بهێنێت، ئەمەش مەترسی لەسەر ئاشتیی کۆمەڵایەتیی ناسکی شارەکە دروست دەکات.

لێدوانە ئاگرینەکان و وەڵامی تووندی کوردی

لە کۆبوونەوەیەکی جەماوەریدا لە ناحیەی عەباسی، حەلبوسی شانازیی بەوەوە کرد کە حیزبەکەی "سەقامگیریی" بۆ کەرکووک گەڕاندووەتەوە و بنەمای "ئاڵوگۆڕی پۆستەکانی" چەسپاندووە. دیارترین خاڵی قسەکانی، بانگەشەی ئەوە بوو کە ئەو ڕۆڵی سەرەکیی هەبووە لە لابردنی پارێزگاری پێشووتری کەرکووک، خوالێخۆشبوو نەجمەدین کەریم. ئەم لێدوانە ڕاستەوخۆ وەڵامی تووندی شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراقی لێکەوتەوە کە بە شێوەیەکی تەنزئامێز وتی: "تۆ کە سەرۆکی پەرلەمان بوویت و لە پۆستەکەت دوورخرایتەوە و نەتتوانی بەرگری لە خۆت بکەیت، چۆن بانگەشەی لابردنی نەجمەدین کەریم دەکەیت؟" هەروەها قوربانیدانی هێزی پێشمەرگەی بیر هێنایەوە کە کەرکووکیان لە کەوتن بە دەستی داعش پاراست، لە کاتێکدا ئەنبار، پارێزگاکەی حەلبوسی، کەوتبووە دەستی داعش.

تۆمەتبارکردن بە قۆستنەوەی هەڵبژاردن و قووڵکردنەوەی ناکۆکییەکان

کاردانەوەکان تەنیا لە لایەنی کوردییەوە نەبوون، بەڵکو لایەنە عەرەبییە سوننەکانی ڕکابەریشی گرتەوە. ڕێبین سەلام، ئەندامی پارتی دیموکراتی کوردستان، لە لێدوانێکیدا بۆ ئاڤا میدیا، داوای کرد کۆمیسیۆن ڕێکاری یاسایی دژی ئەم جۆرە گوتارانە بگرێتەبەر کە "دووبەرەکیی تائیفی و نەتەوەیی" زیاد دەکەن. هاوکات، هاوپەیمانییەکانی "عەزم" و "سیادە"ش کە ڕکابەری حەلبوسین، ڕەخنەیان لەم هەڵوێستە گرت.
لەم نێوەندەدا، ئەندامێکی هاوپەیمانیی عەزم، پێیوایە "شاری کەرکووک سەقامگیر و ئارامە و هەر لێدوانێک لە کاتی هەڵمەتی هەڵبژاردندا لەلایەن سیاسییەکانەوە دەدرێت، پێویستە ڕەچاوی سەقامگیریی نێوان پێکهاتەکانی کەرکووک بکات".

لێدوانی فەرمی: عەزام حەمدانی، ئەندام لە هاوپەیمانیی عەزم لە لێدوانێکدا بە ئاڤا میدیای ڕاگەیاند، "بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ هەر پارت و سەرکردەیەکی سیاسی دەبێت لەڕێگەی شێوازی باشەوە بێت و شانازیکردن بەو شتانەوە بێت کە هاووڵاتی سوودی لێ وەردەگرێت. کەرکووک پێویستی بە کەسێکە پارێزگاری لە سەقامگیریی کۆمەڵایەتی و پێکهاتەییەکەی بکات".

ئاماژەی بەوەشکرد: "کەمکردنەوە لە بەهای لایەنە سیاسییەکانی دیکەی نێو پێکهاتەی سوننە، لە هەموو بۆنەیەکی هەڵبژاردندا، خزمەت بە پێکهاتەکە ناکات  کە لە بنەڕەتدا بەدەست پەرتەوازەیی و دابەشبوونەوە دەناڵێنێت".

لەلایەکی دیکەوە: ئەحمەد فەواز، ئەندامی هاوپەیمانیی سیادە، لێدوانەکانی حەلبووسی لە کەرکووک بە "قووڵکردنەوەی ناکۆکی و دووبەرەکیی عەرەبی لە کەرکووک و هێرشێکی بێ پاساو بۆ سەر ڕکابەرەکان" ناوبرد.

فەواز لە پۆستێکدا لە لاپەڕەی خۆی لە "فەیسبووک" ڕایگەیاند: "ناکۆکیی عەرەبی لە کەرکووک هەرگیز بەم ئاستە نەبوو، تا ئەو کاتەی حەلبووسی هاتە سەر هێڵ. ئەم لێدوانانەی دوایی دووبەرەکییان زیاد کردووە و دۆخی شارەکە بە هیچ شێوەیەک بەرگەی ئەمە ناگرێت".

لێکدانەوەی سیاسی: پەردەپۆشکردنی شکست و دەرکەوتن وەک پاڵەوان

توێژەری سیاسی، عەبدوڵڵا حەدیدی، لە شیکردنەوەیەکدا بۆ ئاڤا میدیا، پێی وایە ئەم هەڵمەتەی حەلبووسی ئامانجێکی قووڵتری هەیە. ئەو دەڵێت کە لێدوانە دوژمنکارانەکانی دژی کورد و ڕکابەرە سوننەکان، هەوڵێکە بۆ "پەردەپۆشکردنی شکستە سیاسییەکەی" پارتی تەقەدوم لە دانیشتنێکی پەرلەماندا سەبارەت بە پشکەکانیان.

عەبدوڵا حەدیدی، توێژەری سیاسی، بە ئاڤا میدیای ڕاگەیاند، "لێدوانەکانی حەلبووسی دوژمنکارانەن، لە کاتێکدا وڵات پێویستی بە لێدوانی هاوسەنگ هەیە کە داوای سەقامگیری و دەرچوون لەم قۆناغە سەختە بکات".

بە بڕوای حەدیدی، حەلبوسی دەیەوێت لە ڕێگەی ئەم "پروپاگەندە" و گوتارە نەتەوەییەوە، خۆی وەک "پاڵەوانێکی تائیفی" و بەرگریکارێکی سەرسەختی مافەکانی سوننە پیشان بدات و سەرنجی لایەنگرانی لەسەر شکستەکانی لاببات.

لە کۆتاییدا، لێدوانەکانی محەممەد حەلبووسی لە کەرکووک، زیاتر لەوەی بانگەشەیەکی سەرکەوتووی هەڵبژاردن بێت، بووە هۆی یەکخستنی ڕیزی نەیارەکانی (چ کورد و چ عەرەب) لە دژی گوتارە سیاسییەکەی. ئەم ڕووداوە جارێکی دیکە هەستیاری و ناسکیی دۆخی کەرکووکی دەرخست کە چۆن ململانێی سیاسی و بەرژەوەندیی هەڵبژاردن دەتوانێت بە ئاسانی ببێتە هەڕەشە بۆ سەر پێکەوەژیانی ئاشتییانەی پێکهاتەکان لەم شارە فرەڕەنگەدا.