ڕاپۆرتێکی ئەمریکی: سوودانی وانە لە هەنگاوەکانی هەرێمی کوردستان وەردەگرێت

ئاڤا نیوز

ڕاپۆرتێکی ئەمریکی باس لەوە دەکات کە سەرۆکوەزیرانی عێراق، وەک هەرێمی کوردستان، گرێبەستی نەوتی لەگەڵ کۆمپانیا گەورەکانی ئەمریکا دەکات. ئامانجیش لەم کارە ڕاکێشانی وەبەرهێنەری ئەمریکی و بەدەستهێنانی پشتیوانیی سیاسیی ئەمریکایە.

چیرۆکی سەرەکی: ڕاپۆرتێکی شیکاریی ئەنجوومەنی ئەتڵەنتیك (Atlantic Council) ئاشکرای دەکات کە کەرتی نەوتی عێراق گۆڕانکارییەکی "چاوەڕواننەکراو" بەخۆیەوە دەبینێت، کە بریتییە لە گەڕانەوەیەکی بەهێز و لەناکاو بۆ کۆمپانیا گەورەکانی وزەی ئەمریکی، دوای ساڵانێک لە زاڵبوونی کۆمپانیا چینی و ئەوروپییەکان بەسەر گۆڕەپانەکەدا.

بڵاوکراوەی فەرمی: بەگوێرەی ڕاپۆرتەکەی ئەنجوومەنی ئەتڵەنتیك تەنیا لە ماوەی دوو مانگی ڕابردوودا، کۆمپانیا زەبەلاحەکانی وەک ئێکسۆن مۆبیل (ExxonMobil)، شیڤرۆن (Chevron)، HKN، و کۆمپانیای زەبەلاحی خزمەتگوزاریی نەوتی KBR، گرێبەستی گەورەیان لەگەڵ حکومەتی بەغداد واژۆ کردووە. لە هەمان کاتدا، کۆمپانیای جەنەراڵ ئەلیکتریک ڤێرنۆڤا (GE Vernova) کارەکانی لە کەرتی کارەبای عێراقدا فراوان دەکات.

مەترسییە پێشبینیکراوەکان: بەڵام ڕاپۆرتەکە هۆشداریدا کە ئەم گەڕانەوەیە، سەرەڕای ئەو دەرفەتە بازرگانییە زۆرانەی لەگەڵ خۆیدا دەیهێنێت، هێشتا پڕە لە مەترسیی سیاسیی گەورە کە لەوانەیە سامان و دەسکەوتی ئەم کۆمپانیایانە لەناکاو لەناو ببات، بەتایبەت لەگەڵ نزیکبوونەوەی وادەی هەڵبژاردنەکانی عێراق.

سەمایەکی سیاسیی حیساب بۆ کراو

ئەنجوومەنی ئەتڵەنتیك دەڵێت کاتی هاتنی کۆمپانیا نەوتییەکانی ئەمریکا بۆ عێراق ڕێکەوت نییە، بەڵکو "سەمایەکی سیاسیی حیساب بۆ کراوە" لە نێوان بەغدا و واشنتۆن. محەممەد شیاع سوودانی، وانەیەکی لە هەرێمی کوردستان وەرگرتووە کە گرێبەستەکانی نەوت و غاز دەتوانن ببنە ئامرازێکی کاریگەر بۆ بەدەستهێنانی کاریگەریی سیاسی لە ئەمریکا. سوودانی هیوادارە ئەم گرێبەستانە پشتیوانیی ئەمریکای بۆ دابین بکەن بۆ ئەوەی خولێکی دیکەی سەرۆکایەتی بەدەست بهێنێت.

بۆچی ئێستا؟.. لۆژیکی بازرگانی و گرێبەستە "جیاوازەکان بە شێوەیەکی بنەڕەتی"

لە ڕووی بازرگانییەوە، عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی کە نەوت بە کەمترین تێچوو بەرهەم دەهێنێت و خاوەنی یەدەگی زۆرە، کە دەرفەتێکی گەورەیە بۆ کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان. هەروەها، کۆمپانیاکانی وەک ئێکسۆن مۆبیل و شیڤرۆن دەیانەوێت "بیمەیەکی پارێزەر" دابین بکەن لە دژی کێشەکانی وەبەرهێنانەکانیان لە کازاخستان.

ئەوەی یارییەکەی گۆڕی گرێبەستە نوێیەکانن

ڕێککەوتننامە کۆنەکان، کە لە ساڵی 2009دا بۆ وەبەرهێنەرانی ئەمریکی خرانە ڕوو، سەرنجڕاکێش نەبوون. چونکە قازانجیان کەم بوو. بەڵام گرێبەستە نوێیەکان "بە شێوەیەکی بنەڕەتی جیاوازن"، چونکە پشکی گەورەتر لە قازانج دەدەن بە کۆمپانیاکان و ڕێگەیان پێدەدەن دەستیان بە نەوتی خاو بگات بۆ بازرگانی، ئەمەش مۆدێلی قازانجکردن بە تەواوی دەگۆڕێت.

هەژمارکردنی بەغدا: مانەوەی سیاسی و "کارتی نەوت"

پەلەکردنی سوودانی بۆ واژۆکردنی ئەم گرێبەستانە پەیوەندی بە "مانەوەی سیاسی"یەوە هەیە. سوودانی ئەم گرێبەستانە وەک بەشێک لە پڕۆژەی وەبەرهێنانی گەورەی خۆی بەکاردەهێنێت بۆ پێشکەشکردنی وێنەی "بەڕێوەبەرێکی کاریگەر" بە گەلی عێراق، ئەمەش بۆ پاڵپشتی سیاسیی خۆی پێش هەڵبژاردنەکان زۆر پێویستە.

هاوکات، ئەم جووڵانە "ترسی قووڵتر" لە بەغداد ئاشکرا دەکەن. گرژییەکان لەگەڵ واشنتۆن سەبارەت بە پەیوەندییەکانی عێراق لەگەڵ ئێران، "ترسێکی ڕاستەقینە"ی دروست کردووە لە ئەگەری سەپاندنی سزای ئەمریکی بەسەر پیشەسازی نەوتی عێراقدا. حکومەتی عێراقیش لە هێرشی سەربازیی ئیسرائیل دژی گرووپە چەکدارە پشتیوانیکراوەکانی ئێران دەترسێت و پێیوایە تەنیا ئەمریکا دەتوانێت ئیسرائیل کۆنتڕۆڵ بکات. بۆیە، سوودانی هەوڵ دەدات "غەریزەکانی بازرگانی" ئیدارەی ترەمپ بەکاربهێنێت لە ڕێگەی پێشکەشکردنی دەرفەتی بازرگانی بۆ کۆمپانیا ئەمریکییەکان. ئەم ستراتیژییە لە هەرێمی کوردستانەوە وەرگیراوە، چونکە سوودانی پێیوایە کۆمپانیا ئەمریکییەکان کە وەبەرهێنان دەکەن، دەبنە "گرووپی لۆبی" لە واشنتن و بەرگری لە بەغدا دەکەن دژی هەر سیاسەتێک کە سەقامگیریی وەبەرهێنانەکانیان تێکبدات.