ڕاپۆرتێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا: عێراق لە ئاستی 2ـی بازرگانیکردنە بە مرۆڤ

ئاڤا نیوز

بەگوێرەی ڕاپۆرتی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لەبارەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە عێراق بۆ ساڵی 2025، حکومەتی عێراق هێشتا بە تەواوی پابەند نەبووە بە کەمترین ستانداردەکانی نەهێشتنی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، هەرچەندە هەوڵێکی بەرچاوی داوە و بەو هۆیەشەوە لە ئاستی 2ـدا ماوەتەوە، کە ئەمەش ئاماژەیە بۆ پێویستی بە هەوڵی زیاتر بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە.

وێنە گەورەکە: بەگوێرەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، "بازرگانیکردن بە کەسەکان" و "بازرگانیکردن بە مرۆڤ" دوو زاراوەی گشتگیرن کە زۆرجار وەک جێگرەوەی یەکتر بەکاردەهێنرێن— بۆ ئاماژەکردن بە تاوانێک کە تێیدا بازرگانەکان گەورەساڵان یان منداڵان دەچەوسێننەوە و لەسەر حیسابی ئەوان قازانج دەکەن، لە ڕێگەی ناچارکردنیان بۆ کارکردن یان تێوەگلان لە کاری سێکسیی بازرگانییەوە. هەر کاتێکیش کەسێکی خوار تەمەن 18 ساڵ بۆ ئەنجامدانی کردەی سێکسیی بازرگانی بەکاربهێنرێت، ئەوە بە تاوان دادەنرێت، بێ گوێدانە ئەوەی ئایا هیچ هێزێک، فێڵ، یان ناچارکردنێک لە ئارادا هەبووە یان نا.

بڵاوکراوەی فەرمی: بەگوێرەی ڕاپۆرتەکە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، حکومەتی عێراق لە چەند بوارێکی سەرەکیدا کەمترین ستانداردەکانی نەهێناوەتە دی، بەڵام هەوڵی زیاتری داوە بە بەراورد لەگەڵ ماوەی ڕاپۆرتی پێشووتر. ئەم هەوڵانە بریتی بوون لە لێکۆڵینەوە و دادگاییکردنی زیاتری تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بە تایبەتی سواڵکردنی زۆرەملێ و سزادانی زیاتری بازرگانان. هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا بەشدارییان لە لێکۆڵینەوە نێودەوڵەتییەکاندا کردووە، کە بووە هۆی دەستگیرکردنی تاوانبارانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ. حکومەت ڕاهێنانی پێشکەش بە بەرپرسان کردووە سەبارەت بە دەستنیشانکردنی قوربانی و ڕەوانەکردنیان بۆ چاودێری.

ئامار و ڕێوشوێنەکان

بەپێی ڕاپۆرتەکە، حکومەت ژمارەیەکی کەمتر لە گومانلێکراوانی بازرگانیکردن بە مرۆڤی دادگایی کردووە و ژمارەیەکی کەمتر قوربانیشی دەستنیشان کردووە بە بەراورد بە ساڵی ڕابردوو. حکومەت ڕاپۆرتی نەداوەتەوە سەبارەت بە هەوڵەکانی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو ڕاپۆرتانەی باس لە تێوەگلانی بەرپرسان دەکەن، لەوانەش ئەو بەرپرسانەی گومان دەکرێت منداڵانیان بەکارهێنابێت کە پەیوەندییان بە داعشەوە هەبووە. لە ساڵی 2024، وەزارەتی ناوخۆ ڕاپۆرتی 223 قوربانیی بازرگانیکردن بە مرۆڤی دەستنیشانکراوی تۆمار کرد، کە 106 کەسیان عێراقی بوون، 117 کەسیان قوربانیی کاری زۆرەملێ بوون. 25 ئافرەتی پێگەیشتووی قوربانیی بازرگانیکردنی سێکسی و 48 قوربانیی کاری زۆرەملێش لە هەرێمی کوردستان دەستنیشان کراون.

کەموکوڕییەکان لە سیستمی دادوەریدا

سیستمی دادوەریی عێراق وادەی سزای تا 15 ساڵ زیندانیکردن و پێبژاردنی داناوە بۆ تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەڵام ئەم سزایانە وەک پێویست قورس نین بەپێی ستانداردە نێودەوڵەتییەکان. حکومەتی هەرێمی کوردستان پڕۆژە یاسایەکی هەموارکراوی کاری ئامادە کردووە بۆ باشترکردنی پاراستنی کرێکارانی عێراقی و بیانی، بەڵام هێشتا چاوەڕێی پەسەندکردنی پەرلەمانە.

هەوڵەکانی ڕێگریکردن و هۆشیارکردنەوە

حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان هەڵمەتی هۆشیارکردنەوەیان ئەنجامداوە بۆ کەمکردنەوەی خواست لەسەر بازرگانیکردن بە سێکس، بەڵام گۆڕانکارییەکانی یاسای باری کەسیی کە ڕێگە بە هاوسەرگیری کچانی تەمەن خوار 15 ساڵ دەدات و هاوسەرگیری دەرەوەی دادگا یاسایی دەکات، نیگەرانی دروست کردووە کە دەکرێت لاوازبوونی کچان بەرامبەر بازرگانیکردن بە مرۆڤی لێبکەوێتەوە. ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و ڕێکخراوە ناحکومییەکان ڕاپۆرتیان داوە کە منداڵانی ئاوارەی ناوخۆیی و پەنابەران، بە تایبەتی لە شارەکان، لەژێر مەترسیی زۆرەملێدان بۆ سواڵکردنی زۆرەملێ و بازرگانیکردن بە ماددە هۆشبەرەکان. هەروەها، ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە هێزە چەکدارەکانی وەک داعش و گرووپە میلیشیاکان منداڵیان وەک سەرباز بەکارهێناوە.

ڕاسپاردە سەرەکییەکان:

• بە فەرمی ڕێگە بدرێت بە دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان، نەک تەنیا دادوەرانی لێکۆڵینەوە، بۆ دەستنیشانکردن و ڕەوانەکردنی قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بۆ چاودێری و پەناگە.

•  دڵنیابوونەوە لەوەی قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ بە نایاسایی سزا نەدرێن.

• زیادکردنی دەستگەیشتن بە خزمەتگوزارییە پارێزگارییەکان بۆ هەموو قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەوانەش پەناگە، ڕاوێژی دەروونی، چاودێری تەندروستی، یارمەتی یاسایی، ڕاهێنانی کار.

• چاکسازی لە یاسای سزادانی عێراق بۆ چارەسەرکردنی ئەو کەموکوڕییانەی کە ڕەنگە توانای حکومەت سنووردار بکات.