ڕووباری دیجلە: لە ڕۆحی شارستانییەتەوە بۆ هەڕەشەی وشکبوون و پیسبوونی ژینگە

ئاڤا نیوز

دیجلە، ئەو ڕووبارەی بێشکەی یەکەم هەنگاوەکانی شارستانییەتە بەهۆی وشکەساڵی و دروستکردنی بەنداو لەلایەن تورکیا و ئێران، ئێستا مەترسیی وشکبوون و فەوتانی لەسەرە.

وێنە گەورەکە: ڕووباری دیجلە، هێمای شارستانییەتی میزۆپۆتامیا و سەرچاوەی ژیانی ملیۆنان کەسە لە عێراق، ئێستا لەژێر هەڕەشەی گەورەدایە بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا، بەنداوەکانی وڵاتانی دراوسێ، پیسبوون و تێکچوونی ژێرخانەکانەوە.

بڵاوکراوەی فەرمی: بەپێی لێکۆڵینەوەیەکی ڕۆژنامەی "گاردیان"ـی بەریتانی، لەم سێ دەیەی ڕابردوودا، تورکیا چەندین بەنداوی گەورەی لەسەر ڕووباری دیجلە دروستکردووە، بەهۆیەوە بڕی ئاو کە دەگاتە بەغدا بە ڕێژەی 33% کەمیکردووە. هەروەها ئێران چەندین بەنداوی دروستکردووە و ئاوی ڕووبارە هاوبەشەکانی گۆڕیوە کە دیجلە پڕ دەکەنەوە.

پیسبوونی ڕووبارەکە
جگە لە پاشماوەکان، پەیینی کیمیایی و قڕکەرەکان و پاشماوە پیشەسازییەکان، لەوانەش ئەو پاشماوانەی لە کەرتی نەوت و پاشماوە پزیشکییەکانەوە دێن، هەموویان ڕێگەیان بۆ ڕووبارەکە گرتووە، بەپێی گاردیان. لێکۆڵینەوەیەکی ساڵی 2022 دەریخست کە کوالێتی ئاو لە چەندین شوێنی بەغدا "زۆر خراپ" بووە. لە ساڵی 2018، زیاتر لە 118 هەزار کەس لە نەخۆشخانەکانی بەسرە دوای خواردنەوەی ئاوی پیس نەخۆش کەوتن.

دروستکردنی بەنداوەکان و هەڕەشەکانی سەر دیجلە
لەم سێ دەیەی ڕابردوودا، جگە لە تورکیا و ئێران کە چەندین بەنداوی گەورەیان لەسەر ڕووبارەکە دروستکردووە، لەناوخۆش، زیادەڕەوی لە بەکارهێنانی ئاودا دەکرێت، بەتایبەت لە کەرتی کشتوکاڵیدا کە لانیکەم 85%ـی ئاوی سەر زەوی لە وڵاتدا بەکار دەهێنێت.

دیجلە لەناو دەچێت
قەیرانی کەشوهەوا بارگرانییەکی دیکەی خستووەتە سەر عێراق، کە ڕێژەی بارانبارین بە ڕێژەی 30% کەمیکردووە و لە ماوەی نزیکەی سەدەیەکدا خراپترین شەپۆلی وشکەساڵی بەخۆوە بینیوە. پێشبینی دەکرێت داواکاریی بۆ ئاوی سازگار لە عێراقدا تا ساڵی 2035 لە خستنەڕوو زیاتر بێت. هەروەها ئاستی ڕووباری دیجلە لەم هاوینەدا ئەوەندە دابەزیوە کە خەڵک بەپێ دەتوانن بەسەریدا بپەڕنەوە.

مەترسییە پێشبینیکراوەکان: ڕووباری دیجلە بە شێوەیەکی مەترسیدار ژینگەکەی پیس بووە و هەڕەشەی وشکبوونەوەی لەسەرە. ئەگەر ڕێوشوێنی بەپەلە نەگیرێتەبەر بۆ ڕزگارکردنی، ئەوا ژیانی ئەو کۆمەڵگا دێرینانەی لەسەر کەنارەکانی دەژین بە شێوەیەکی بنەڕەتی دەگۆڕێت.