بەغدا لە ڕیزبەندی 18ـین خراپترین شاری جیهانە لە ڕووی پیسبوونی هەوا

ئاڤا نیوز

پیسبوونی هەوا لە عێراقدا گەیشتووەتە ئاستێکی مەترسیدار، بەتایبەت بەهۆی سووتاندنی پاشماوەکانەوە کە گاز و ماددەی شێرپەنجەیی بڵاو دەکەنەوە. ئەمەش بووەتە هۆی زیادبوونی مەترسییەکان بۆ سەر تەندروستیی گشتی و ژینگە، بەغداش وەک نموونەیەکی دیار، لە ڕیزبەندی 18مینی خراپترین شارەکانی جیهاندایە لە ڕووی پیسبوونی هەوا.

 

وێنە گەورەکە: پیسبوونی ژینگە لە عێراقدا دۆسیەیەکی درێژخایەن و ئاڵۆزە، کە بەهۆی کەمتەرخەمی لە بەڕێوەبردنی پاشماوە و سووتاندنی ناتەندروستەوە زیاد بووە. ئەم کێشەیە تەنیا کاریگەری لەسەر ژینگە نییە، بەڵکو ڕاستەوخۆ تەندروستیی هاووڵاتیان دەخاتە مەترسییەوە و کاریگەری نەرێنی لەسەر ئابووری و سیمای شارەکان هەیە. چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە پێویستی بە هەوڵێکی نیشتمانیی هەمەلایەنە هەیە بۆ جێبەجێکردنی سیستەمێکی نوێی بەڕێوەبردنی پاشماوە و پەرەپێدانی هۆشیاری ژینگەیی.

 

بڵاوکراوەی فەرمی: بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ماڵپەڕی "العربي الجديد"ی قەتەری و هەروەها داتاکانی ماڵپەڕی (IQAir)ی جیهانی، عێراق ڕووبەڕووی قەیرانێکی گەورەی ژینگەیی بووەتەوە بەهۆی پاشماوەی ڕەق و زبڵخانە ناتەندروستەکانەوە، بەتایبەت لە بەغدا و چەند پارێزگایەکی دیکە.

 

مەترسییەکانی سووتاندنی پاشماوەکان

چالاکوانانی ژینگە و بەرپرسان دووپات دەکەنەوە کە دەسەڵاتدارانی پەیوەندیدار بێتوانان لە کۆنترۆڵکردنی ئەم قەیرانە و ڕێگریکردن لە پرۆسەی بەردەوامیی سووتاندن.

نیهاد عەزاوی، چالاکوانی ژینگە، بە ماڵپەڕەکەی ڕایگەیاندووە، "سووتاندنی پاشماوەکان لە عێراقدا هێشتا مەترسییەکی ژینگەیی و تەندروستیی گەورەیە لە ناوچە نیشتەجێیەکاندا." ئەو هەڵمەتانەی بۆ لابردنی زبڵخانەکان و ڕێگریکردن لە سووتاندنی پاشماوەکان ئەنجامدراون، کاتی بوون و هیچ ئەنجامێکی نەبووە. سووتاندنی پاشماوە، بەتایبەت پلاستیکییەکان، یەکێکە لە مەترسیدارترین کارەکان، چونکە ماددە ژەهراوییەکانی وەک دیۆکسین و ماددە شێرپەنجەییەکان بڵاو دەکاتەوە، کە دەبنە هۆی نەخۆشییەکانی کۆئەندامی هەناسە و تێکچوونی بەرگریی لەش.

کەمتەرخەمیی حکومەت و بێتوانایی لە چارەسەردا

عەزاوی باسی لەوە کرد کە سەدان سکاڵا لە هاووڵاتیانەوە گەیشتوونەتە چالاکوانانی ژینگە و لایەنە فەرمییەکان سەبارەت بەو پیسکەرانە. بەڵام "کەمتەرخەمی و بێتواناییەکی ڕوون" لە لایەنە بەرپرسەکاندا هەیە و دیدگایەکی ستراتیژی بۆ بەڕێوەبردنی دۆسییەکە نییە. عێراق لە جێبەجێکردنی هەڵمەتە پێویستییەکانی بەڕێوەبردنی پاشماوەکاندا لاوازە.

ئەوەی لەوبارەیەوە دەگوترێت: پێشتر لوئەی موختار، وتەبێژی وەزارەتی ژینگەی عێراق، ڕایگەیاندبوو "دۆسیەی پیسبوون بە پلاستیک یەکێکە لە گرنگترین پرسە ژینگەییەکان لەسەر ئاستی جیهان، بەهۆی کاریگەرییە ئاڵۆزەکانی لەسەر سیستەمی ژینگە و تەندروستی گشتی." ئەم کێشەیە لەسەر ئاستی نیشتمانیش کەمتر ئاڵۆز نییە و پێویستی بە چارەسەری گشتگیر و ناتەقلیدی هەیە.

پیسبوونی هەوا لە بەغدا

لە ساڵانی ڕابردوودا، بڵاوبوونەوەی بۆنی گۆگرد و دووکەڵ لە ئاسمانی بەغدا زیادی کردووە، بە شێوەیەک هەناسەدان زۆر قورس بووە. ئەمەش دەگەڕێندرێتەوە بۆ کارگەکانی ڕیسایکلکردنی وایەری کارەبا و پلاستیک کە دەوروبەری پایتەختیان گرتووە، لەگەڵ زبڵخانە و سووتاندنی پاشماوەکان. بەپێی ماڵپەڕی "IQAir"ی جیهانی، بەغدا لە ڕیزبەندی 18مینی خراپترین شارەکانی جیهاندایە لە ڕووی پیسبوونی هەواوە، ئەمەش مەترسییەکی جددی بۆ تەندروستی دانیشتوانی شارەکە دروست دەکات.